Spis treści:
- Główne założenia arteterapii
- Arteterapia a lęk, depresja i PTSD
- Jak zacząć przygodę z arteterapią?
- Dwa podejścia do arteterapii
Główne założenie artetarapii
Celem terapii poprzez sztukę jest wykorzystanie procesu twórczego do osiągnięcia samoświadomości i autorefleksji. Proces ten jest pomocny w uzyskaniu osobistego wglądu i rozwinięciu samokontroli nad emocjami. Tworzenie dzieła staje się wizualną dokumentacją myśli i uczuć. Takie obrazy mentalne mogą oferować rozwiązania problemów i wgląd w przyczynę danych uczuć. Używając sztuki, możesz dać upust swoim trudnym emocjom, a płótno czy papier potraktować jako ich nośnik. Te spostrzeżenia mogą stanowić dla ciebie punkt wyjścia do zaakceptowania tych uczuć i uczenia się, jak tworzyć nowe reakcje na emocje. Długofalowe korzyści płynące z tego procesu obejmują lepszą samoocenę, większe poczucie własnej wartości oraz rozwój umiejętności, które możesz wykorzystać w przyszłości do radzenia sobie z wyzwaniami życiowymi.
Arteterapia a lęk, depresja i PTSD
Badania w dziedzinie arteterapii poznawczo-behawioralnej (Cognitive-Behavioral Art Therapy, w skrócie CBAT) potwierdzają jej skuteczność. Marcia Rosal w książce Cognitive Behavioral Art Therapy (tłum. Poznawczo-behawioralna terapia poprzez sztukę) pisze, że badania potwierdzają skuteczność CBAT w leczeniu lęku, depresji i PTSD. Celem tej metody jest nauczenie jednostki przystosowania się do różnych sytuacji życiowych poprzez rozwój umiejętności radzenia sobie z trudnościami oraz adaptacji do otoczenia.
Terapia sztuką może również zwiększyć poczucie własnej wartości. Ukończenie dzieła sztuki może przynieść uczucie spełnienia, wzmocnienia i satysfakcji osobie cierpiącej na depresję. Refleksja nad stworzonym dziełem sztuki oraz stosowanie się do wskazówek zawartych w tej książce pomaga uzyskać wgląd w nieświadomy umysł.
Jak zacząć przygodę z arteterapią?
Rozpoczynając terapię sztuką, należy wziąć pod uwagę pewne czynniki. Jeśli zdecydujesz się na spotkanie z wyszkolonym terapeutą sztuki, ważne jest, aby zarezerwować odpowiedni czas na samoopiekę w tej terapii. Uzdrowienie i samoświadomość to procesy samorozwoju, które z czasem ewoluują. Terapeuta sztuką opracuje odpowiednie cele i ćwiczenia specjalnie po to, aby zaspokoić twoje potrzeby związane z uzdrowieniem. Aby samodzielnie wykonać którekolwiek z ćwiczeń z tej książki, będziesz musiał także wziąć pod uwagę swój czas, zebrać materiały, wyznaczyć miejsce na praktykę artystyczną, rozgrzać się do tworzenia i wybrać aktywność, która będzie z tobą rezonować. Wolę rozpocząć swoją praktykę od medytacji centrującej, aby się uziemić. To pozwala mi skupić się na mojej sztuce.
Niezwykle ważne jest posiadanie bezpiecznej, zachęcającej przestrzeni do przeprowadzenia sesji terapii sztuką. Idealne miejsce to takie, w którym mamy zapewniona prywatność, które jest wyposażone w okno zapewniające naturalne oświetlenie, ładny stół do pracy i mnóstwo materiałów artystycznych. W przypadku zajęć grupowych uczestnicy powinni siedzieć w kręgu wokół dużego stołu, aby zwiększyć komunikację i zapewnić spójność grupy. Terapeuta powinien mieć przygotowane wszystkie materiały przed rozpoczęciem ćwiczenia. Trzymanie materiałów na środku stołu ułatwia dzielenie się nimi. Jeśli praktykujemy te ćwiczenia w pojedynkę, należy znaleźć miejsce z ograniczoną ilością czynników rozpraszających. Pomocne może być umieszczenie w tym miejscu tabliczki z napisem: „Nie przeszkadzać”.
Dwa podejścia do arteterapii
Istnieją dwa podejścia do terapii sztuką: sztuka jako terapia oraz sztuka w terapii. Pierwsze podejście koncentruje się na procesie twórczym i jego estetycznym efekcie, co przynosi satysfakcję. Sam akt tworzenia dzieła sztuki
staje się celem samym w sobie. Proces twórczy wspiera samoświadomość, podnosi poczucie własnej wartości i sprzyja rozwojowi osobistemu. Na przykład, jeśli uformuję kubek z gliny, sprawi on, że poczuję satysfakcję, ponieważ go stworzyłam. W ten sposób wzrasta moja samoocena.
Intencją sztuki w terapii jest natomiast zgłębienie emocji poprzez wykorzystanie sztuki jako narzędzia psychoterapeutycznego. Wracając do przykładu kubka: należałoby się zastanowić, co on dla mnie znaczy? Jakie uczucie chcę nim wyrazić? W jaki sposób może pomóc mi w radzeniu sobie z lękiem? Przykładowo, mogę zaparzyć herbatę w tym kubku, kiedy odczuwam niepokój. Sztuka to symboliczny język, który sięga do nieświadomości, dlatego jej interpretacja może dostarczać głębszego zrozumienia siebie.
Interpretacja dzieła sztuki polega na zrozumieniu wszystkich jego aspektów bez oceniania. Każdy odbiera sztukę subiektywnie, z własnymi projekcjami i skojarzeniami. Kolor niebieski może kojarzyć się jednej osobie ze smutkiem, a innej z poczuciem wolności. Dlatego zadawanie pytań otwartych jest kluczowe przed wyciągnięciem wniosków. Pytania te pomagają w samodzielnej refleksji i dokumentowaniu swoich przeżyć.
Bezpieczeństwo emocjonalne jest kluczowym elementem terapii sztuką. Terapeuta powinien stworzyć przestrzeń, w której uczestnik czuje się akceptowany i może swobodnie wyrażać swoje uczucia. Jeśli podczas pracy ze sztuką pojawią się silne emocje, warto skonsultować się z profesjonalnym arteterapeutą, który pomoże w ich przepracowaniu i zapewni bezpieczne wsparcie w procesie twórczym.
Opr. Katarzyna Zielińska
na podstawie książki autorstwa Leah Guzman pt. „Arteterapia – uzdrawiająca terapia sztuką. Proste ćwiczenia, które pomogą ci zrozumieć siebie, kontrolować emocje oraz pokonać stany lękowe i depresjęększe poczucie własnej wartości oraz rozwój umiejętności, które możesz wykorzystać w przyszłości do radzenia sobie z wyzwaniami życiowymi.” wydanej przez Wydawnictwo Vital
